आपल्याकडे पावसाळ्यात जेव्हा पाऊस पडत नसतो तेव्हा काही ठिकाणी चक्क उकाडा असतो. हवेतील दमटपणाही या ऋतूत वाढलेला असतो. हे वातावरण संसर्गजन्य रोगांसाठी पोषक असते. सर्दी- पडसं, खोकला, ताप अशा आजारांबरोबरच दर वर्षी या दिवसांत डोळे येण्याचीही साथ पसरते. या आजाराला ‘कंजंक्टिव्हायटिस’ असेही म्हणतात. डोळे आलेल्या व्यक्तीच्या दीर्घकाळ संपर्कात येणे, तसेच अशा व्यक्तीचा रुमाल, त्याने वापरलेले डोळ्यांचे ड्रॉप्स अशा वस्तू वापरणे, यामुळे निरोगी व्यक्तीलाही या साथीचा संसर्ग होण्याची शक्यता असते. अशा या डोळ्यांस काही रोग जडल्यास लगेच त्यावर उपचार करावे. डोळ्यांच्या बुबुळाच्या पुढील भागाचा होणारा दाह हा डोळ्यांच्या संसर्गापैकी एक आहे. नेत्राभिष्यंद म्हणजे नेत्र अधिक अभिष्यंद (दाह). डोळ्यांच्या ठिकाणी होणारा दाह त्यालाच नेत्राभिष्यंद म्हणतात.
एका व्हायरसद्वारे त्याचा संसर्ग होतो. हा रोग जीवाणूजन्य आणि विषाणूजन्य संसर्ग असल्याने त्याची तशीच लक्षणे दिसतात. जसे, सामान्यत: एका डोळ्याला संसर्ग होतो आणि काही दिवसानंतर किंवा काही तासातच दुसर्‍या डोळ्यालाही संसर्ग होतो. डोळ्याच्या बुबुळाच्या पुढील भागाचा विशेष दाह यात असतो. डोळ्याला झाकणारा पडदा (conjunctiva), ज्यात रक्‍तवाहिन्या असतात. त्या फुगतात त्यामुळे डोळ्याला गुलाबी किंवा लालसर रंग येतो. त्याची कारणे पुढीलप्रमाणे..
- व्हायरस (विषाणू) – व्हायरल इन्फेक्शन श्वसन संक्रमण जसे सर्दी, घसा खवखवणे
- अ‍ॅलर्जी
- अशुद्ध कॉन्टॅक्ट लेन्स वापरणे.
- रसायने डोळ्यात जाणे
- डोळ्यात एखादे किटाणू जाणे
- नवजात बालकास (जन्म होतांना आईच्या पोटातच बाळाच्या नेत्रामध्ये काही घाण गेल्यास)
लक्षणे
- एका किंवा दोन्ही डोळ्यांना खाज सुटणे
- एका किंवा दोन्ही डोळ्यांस लालसरपणा
- एका किंवा दोन्ही डोळ्यातून रात्रभर स्त्राव येणे, परिणामी पापण्या चिकटणे, सकाळी डोळे उघडण्यास त्रास होणे
- एका किंवा दोन्ही डोळ्यात टोचल्याप्रमाणे अथवा आवळल्याप्रमाणे वेदना होणे
- डोळ्यात वाळू/रेतीचे कण असल्याप्रमाणे वेदना होणे
- डोळ्यातून अश्रू गळणे
प्रथमदर्शनी डोळ्यांची निगा कशी राखावी
- प्रभावित डोळ्याला स्पर्श करणे किंवा चोळणे टाळावे.
- स्वच्छ कपडा, टॉवेल, टिश्यू, कापूस यापैकी एकाने डोळे स्वच्छ पुसावे.
- सकाळी अथवा दिवसा डोळे चिकटल्यास स्वच्छ कापड/ कापूस/टिश्यू/ टॉवेल घेऊन गरम पाणी किंवा सलाईन वॉटर किंवा थंड पाण्यात बुडवून डोळे स्वच्छ पुसून घ्यावे.
- आयुर्वेदानुसार त्रिफळा चुर्णाचा काढा करुन गाळून घेऊन त्या काढ्याने डोळे स्वच्छ करावे.
- त्रिफळा किंवा ज्येष्ठमध आणि दारुहरिद्रा याचा लेप डोळ्याच्या आजूबाजूने लावणे, सुकल्यावर डोळे धुवून स्वच्छ करणे.
- डोळ्यांमध्ये जळजळ जास्त असल्यास डोळ्यांभोवती थंड पाण्याची पट्टी, कापूस, टिश्यू, टॉवेल यांपैकी एक घेऊन काही मिनीटे झाकून ठेवावे.
- आयुर्वेदानुसार आमपाचक वटी 1-1 गोळी दिवसातून 2 वेळा आणि पथ्यादी काढा 10 एमएल दिवसातून तीन वेळा घेणे (वैद्यकीय सल्ल्यानेच घ्यावे.) दरम्यान सदर संसर्ग झाल्यास डॉक्टरांचा सल्ल्याने काळजी घ्यावी, असे आवाहन जळगाव शासकीय वैद्यकीय रुग्णालयाचे डीन डॉ. गिरीश ठाकूर यांनी केले आहे.
