नेपाळमध्ये शुक्रवारी रात्री झालेल्या शक्तिशाली भूकंपाने दिल्ली-एनसीआरसह संपूर्ण उत्तर भारत हादरला. नेपाळमधील जाजरकोटमधील लामिडांडा भागात भूकंपाचा केंद्रबिंदू होता. या भूकंपामुळे जाजरकोटमध्ये मोठे नुकसान झाले आहे. ७२ हून अधिक लोकांचा मृत्यू झाला आहे, शेकडो लोक जखमी झाले आहेत. अनेक घरे जमीनदोस्त झाली.
नेपाळमध्ये भूकंपाने उद्ध्वस्त होण्याची ही पहिलीच वेळ नाही. नेपाळमध्ये गेल्या एका महिन्यात तीन वेळा भूकंप झाले आहेत आणि त्यापूर्वीही अनेक वेळा भूकंप झाले आहेत. नेपाळमध्ये जेव्हा जेव्हा भूकंप होतो तेव्हा त्याचा परिणाम दिल्ली-एनसीआर आणि संपूर्ण उत्तर भारतावर होतो. अशा परिस्थितीत नेपाळमध्ये वारंवार भूकंप का होतात हे जाणून घेण्याचा प्रयत्न करूया?
वास्तविक, नेपाळ जगातील त्या धोकादायक झोनमध्ये आहे, ज्याला सर्वात सक्रिय टेक्टोनिक झोन म्हटले जाते. या भागात अनेक वेळा भूकंपाच्या हालचालींची नोंद झाली आहे. यामुळेच भूकंपासारख्या नैसर्गिक आपत्तीचा सर्वाधिक धोका असलेला हा भाग आहे. नेपाळमध्ये, परिस्थिती बिघडते तेव्हा वेळोवेळी अलर्ट जारी केले जातात आणि अनेक अहवालांमध्ये हे जोखीम क्षेत्र म्हणून वर्णन केले गेले आहे.
आयआयटी कानपूरच्या संशोधन अहवालानुसार नेपाळमधील २२ जिल्हे भूकंपाच्या सर्वाधिक जोखमीच्या क्षेत्रात आहेत. यामध्ये बझांग जिल्ह्याचाही समावेश आहे. नेपाळच्या या जिल्ह्याच्या आसपासच्या परिसरात धोक्याची घंटा आहे. भूगर्भशास्त्रज्ञांच्या मते, येथे झालेल्या भूकंपाचा प्रभाव उत्तर भारतापर्यंत अनेक वेळा जाणवला आहे. मात्र, आतापर्यंत कोणताही मोठा परिणाम दिसून आलेला नाही. कोणतेही नुकसान झालेले नाही, परंतु भौगोलिक स्थितीमुळे उत्तर भारत तेथे होणाऱ्या भूकंपांपासून अस्पर्श राहिलेला नाही.
