भारतीय चलन आणि डिजिटल पेमेंट प्लॅटफॉर्म UPI अधिकाधिक लोकप्रिय होत आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या नुकत्याच झालेल्या फ्रान्स आणि संयुक्त अरब अमिराती (UAE) दौऱ्यात याची प्रचिती आली. फ्रान्सने UPI प्रणालीचा अवलंब करण्यात स्वारस्य दाखवले असताना, UAE ने पुढे जाऊन भारतासोबत UPI साठीच नव्हे तर स्थानिक चलनात (रुपये आणि दिरहम) व्यवहार करण्यासाठी सामंजस्य करार केला आहे. पण तुम्हाला माहिती आहे का की या सुविधेमुळे दोन्ही देशांमधील व्यापारच नव्हे तर ‘प्रेम’ही वाढेल. चला जाणून घेऊ कसे…?
सर्वप्रथम, आपण हे जाणून घेऊया की स्थानिक चलनात व्यवहार पूर्ण करण्यासाठी दोन्ही देशांच्या मध्यवर्ती बँका ‘लोकल करन्सी सेटलमेंट सिस्टम’ (LCSS) विकसित करतील. त्यामुळे भारताच्या वतीने भारतीय रिझर्व्ह बँक (RBI) आणि UAE च्या वतीने सेंट्रल बँक ऑफ UAE (CBUAE) यांनी सामंजस्य करारावर स्वाक्षरी केली आहे.
LCSS असे कार्य करेल
LCSS अंतर्गत, दोन्ही देशांमधील सर्व चालू खात्यातील व्यवहार भारतीय चलन ‘INR’ आणि UAE चलन ‘AED’ दरम्यान सेटल केले जातील. यामुळे दोन्ही देशांतील निर्यातदार आणि आयातदारांना आपापल्या चलनात व्यवहार करण्याची सुविधा मिळेल, तर दोन चलनांमध्ये परकीय चलन विनिमयाची बाजारपेठ विकसित होईल.
दिल्लीच्या रमेश कुमारला दुबईच्या शेख सलीमकडून कोणताही माल आयात करायचा असेल तर रमेशला फक्त रुपयात पैसे द्यावे लागतील, पण RBI आणि CBUAE यांच्या करारामुळे शेख सलीमला ते पेमेंट दिरहममध्येच मिळणार असल्याचे समजते. . त्याचप्रमाणे शेख सलीम यांच्यासाठीही ही व्यवस्था कामी येणार आहे. कालांतराने, या व्यापारामुळे, दोन्ही देशांच्या चलनांसाठी एक व्यापारी बाजारपेठ देखील विकसित होईल, जसे की सध्या रुपया आणि डॉलरची स्थिती आहे.
UPI आणि RuPay कार्डने पेमेंट करणे सोपे होईल
दोन्ही देशांमधील करारामध्ये UPI आणि RuPay कार्डद्वारे पेमेंट करणेही सोपे करण्यात आले आहे. भारत आपली UPI प्रणाली UAE च्या इन्स्टंट पेमेंट प्लॅटफॉर्म (IPP) शी लिंक करेल. यामुळे दोन प्रणालींमध्ये पेमेंट हस्तांतरित करणे सोपे होईल. यासोबतच भारताचा RuPay स्विच संयुक्त अरब अमिरातीच्या UAESWITCH शी देखील जोडला जाईल.
आता असे समजले आहे की दुबईतून बसलेल्या व्यक्तीला ताबडतोब भारतात पैसे ट्रान्सफर करायचे असतील तर तो आयपीपीवर यूपीआय आयडी टाकून पैसे देऊ शकतो. दुसरीकडे, जर एखादा भारतीय दुबईला भेटायला गेला तर तो त्याच्या RuPay कार्डने तिथल्या दुकानात पैसे देऊ शकतो.
केवळ व्यवसायच नाही तर ‘प्रेम’ही वाढेल
आता ही गोष्ट देखील समजून घेतली पाहिजे की रुपया आणि दिरहममध्ये व्यवहार करण्याच्या या सुविधेमुळे दोन्ही देशांमधील व्यापार करणे सोपे होईल. या सुविधेमुळे दोन्ही देशांमधील ‘प्रेम’ वाढेल.
याचे कारण म्हणजे सुमारे ३५ लाख भारतीय यूएईमध्ये काम करतात. ते तिथे कमावलेले भांडवल भारतात आपल्या प्रियजनांना पाठवण्याचे काम करतात. सध्या त्यांना हे पैसे पाठवण्यात अनेक अडचणींचा सामना करावा लागत आहे, यासोबतच त्यांना चलन विनिमय शुल्क देखील भरावे लागत आहे. आता स्थानिक चलनात व्यवहार करण्याच्या सुविधेमुळे लोक थेट यूपीआयद्वारे आपल्या लोकांना पैसे पाठवू शकतील.
