केंद्र सरकार केंद्रीय कर्मचाऱ्यांच्या पगारात दरवर्षी दोनदा वाढ करते. ही वाढ जुलै आणि जानेवारी महिन्यात महागाई भत्त्याच्या रूपात करण्यात आली आहे. मात्र चालू वर्ष हे निवडणुकीचे वर्ष आहे. निवडणुकीची अधिसूचना येत्या महिनाभरात येईल. अशा परिस्थितीत केंद्र सरकारचे कर्मचारी आणि पेन्शनधारक (दोन्हींची एकूण संख्या एक कोटी आहे) दोघेही महागाई भत्त्याची आतुरतेने वाट पाहत आहेत.
तथापि, सीपीआय-आयडब्ल्यूच्या आकडेवारीवरून असे दिसते की यावेळी महागाई भत्त्यात 4 टक्के वाढ होऊ शकते. त्यानंतर एकूण महागाई भत्त्याचा आकडा 50 टक्क्यांवर पोहोचू शकतो. सध्या महागाई भत्ता ४६ टक्के आहे. गेल्या वेळीही महागाई भत्त्यात ४ टक्के वाढ झाली होती. सध्या 7 व्या वेतन आयोगांतर्गत महागाई भत्ता दिला जातो. देशातील एक कोटींहून अधिक लोकांना किती महागाई भत्ता/महंगाई भत्ता मिळतो हे देखील सांगूया ?
DA/DR किती वाढू शकतो ?
केंद्र सरकारच्या कर्मचाऱ्यांसाठी महागाई भत्त्याची गणना औद्योगिक कामगारांसाठी (CPI-IW) नवीन ग्राहक किंमत निर्देशांकावर आधारित असेल. कामगार मंत्रालयाची शाखा, कामगार ब्युरो दर महिन्याला CPI-IW डेटा प्रकाशित करते. केंद्र सरकारी कर्मचारी आणि पेन्शनधारकांच्या महागाई भत्त्याची गणना करण्यासाठी एक सूत्र आहे.
7वी CPC DA% = [{12 महिन्यांची AICPI-IW ची सरासरी (आधारभूत वर्ष 2001=100) गेल्या 12 महिन्यांसाठी – 261.42}/261.42×100]
सातव्या वेतन आयोगाच्या शिफारशींच्या आधारे पगार मिळवणाऱ्या केंद्र सरकारच्या कर्मचाऱ्यांना आणि पेन्शनधारकांना हे सूत्र लागू होईल, हे लक्षात ठेवा.
टक्केवारीत DA = (392.83-261.42)/261.42×100 = 50.26
गेल्या 12 महिन्यांतील सरासरी CPI-IW 392.83 आहे. सूत्रानुसार, डीए बेसिक वेतन 50.26 टक्के येत आहे. त्यामुळे केंद्र सरकार महागाई भत्त्यात ५० टक्के वाढ करू शकते.
सध्या केंद्र सरकारी कर्मचारी आणि पेन्शनधारकांना अनुक्रमे ४६ टक्के महागाई भत्ता आणि महागाई सुटका (DR) मिळते. केंद्र सरकारने 18 ऑक्टोबर 2023 रोजी शेवटची डीए वाढ जाहीर केली होती. ते 1 जुलै 2023 पासून लागू झाले. त्यामुळे आता केंद्र सरकारी कर्मचारी आणि पेन्शनधारकांसाठी डीए आणि डीआरमध्ये ४ टक्के वाढ होण्याची शक्यता आहे. ही वाढ 1 जानेवारी 2024 पासून लागू होणार आहे.
पगार किती वाढणार ?
सर्व सरकारी कर्मचारी आणि पेन्शनधारकांना महागाई भत्ता आणि महागाई सवलत मिळते. महागाई भत्ता हा सरकारी कर्मचारी आणि पेन्शनधारकांच्या पगाराचा एक भाग आहे. त्याचा उद्देश महागाईचा प्रभाव कमी करणे हा आहे. यामध्ये सरकारी कर्मचाऱ्यांच्या प्रभावी वेतनात वेळोवेळी सुधारणा केली जाते.
केंद्र सरकारच्या कर्मचाऱ्यांसाठी, डीए वाढल्याने त्यांचा घरपोच पगार वाढतो. हे उदाहरण देऊन समजून घेण्याचा प्रयत्न करूया. जर एखाद्या केंद्रीय कर्मचाऱ्याचे मूळ वेतन दरमहा ५३,५०० रुपये असेल. अशा स्थितीत 46 टक्क्यांनुसार सध्याचा महागाई भत्ता 24,610 रुपये असेल. आता डीए 50 टक्के वाढल्यास ही रक्कम 26,750 रुपये होईल. याचा अर्थ कर्मचाऱ्यांच्या पगारात रु. 26,750 – 24,610 = रु. 2,140 ने वाढ होईल.
पेन्शनधारकांना किती लाभ मिळणार ?
केंद्र सरकारच्या पेन्शनधारकांना लागू होणारी महागाई सवलत DA प्रमाणेच आहे. महागाईचा दिलासाही लवकरच ४ टक्क्यांनी वाढण्याची शक्यता आहे. DR वाढल्याने केंद्र सरकारच्या पेन्शनधारकांच्या मासिक पेन्शनमध्ये वाढ होणार आहे.
समजा केंद्र सरकारच्या पेन्शनधारकाला दरमहा ४१,१०० रुपये मूळ पेन्शन मिळते. 46 टक्के DR वर, पेन्शनधारकाला 18,906 रुपये मिळतात. जर त्याचा DR 50 टक्के झाला तर त्याला दरमहा 20,550 रुपये महागाई सवलत म्हणून मिळतील. अशा परिस्थितीत, जर लवकरच डीएमध्ये 4 टक्के वाढ झाली, तर त्यांची पेन्शन दरमहा 1,644 रुपयांनी वाढेल.
