देशात खाद्यपदार्थांच्या किमती एवढ्या वाढल्या आहेत की सर्वसामान्यांचे जगणे कठीण झाले आहे. टोमॅटो-लिंबू असो की डाळी, सर्वांचे भाव गगनाला भिडले आहेत. आता भाताची पाळी आहे. आंतरराष्ट्रीय बाजारात तांदळाच्या किमती 11 वर्षांच्या उच्चांकावर पोहोचल्या असून आता भारतातही ते रंग बदलू शकतात. अशा परिस्थितीत तुम्ही ‘दाल-भात’च्या आहारी जावे असे तर होणार नाही ना?
खरं तर, यावर्षी एल-निनोची परिस्थिती निर्माण झाल्यामुळे भारतात मान्सूनच्या पावसावर संकट आहे. याचा परिणाम शेतीवर होत आहे. त्यामुळे भाताच्या उत्पन्नावर परिणाम होण्याची शक्यता आहे. भारत जगातील सर्वात मोठ्या तांदूळ निर्यातदारांपैकी एक आहे आणि इतर वस्तूंसह अशा किमतीत वाढ आशिया आणि आफ्रिकेतील गरीब वर्गांना त्यांच्या ताटातून तांदूळ काढण्यास किंवा अधिक पैसे देण्यास भाग पाडू शकते.
भारत तांदूळ निर्यात करतो
जगातील तांदूळ निर्यातीत भारताचा वाटा ४० टक्क्यांहून अधिक आहे. 2022 मध्ये भारताने 56 दशलक्ष टन तांदूळ निर्यात केला होता, परंतु यावर्षी कमी पुरवठा झाल्यामुळे त्यांच्या किमती वाढत आहेत. रशिया-युक्रेन युद्धामुळे जगभरातील महागाईला थोडी अधिक उष्णता देऊ शकते.
एकेकाळी भारत हा जगातील सर्वात स्वस्त तांदूळ निर्यातदार होता, असे तांदूळ निर्यातदार संघटनेचे अध्यक्ष बी. कृष्णराव यांच्या व्ही. एजन्सीच्या वृत्तानुसार, भारतातील तांदळाच्या किमतीत वाढ होण्याचे कारण म्हणजे सरकारची नवीन किमान आधारभूत किंमत, ज्यामुळे तांदळाचे पुरवठादारही किंमत वाढवत आहेत.
तांदूळ हे ३ अब्ज लोकांचे अन्न आहे
तांदूळ हे जगातील ३ अब्जाहून अधिक लोकांचे मुख्य अन्न आहे. त्याचे 90 टक्के उत्पादन आशियामध्ये आहे. भातशेतीसाठी भरपूर पाणी लागते आणि एल-निनोमुळे आशिया आणि आफ्रिका प्रदेशात यंदा मान्सूनची स्थिती चिंताजनक आहे.
या हवामानाचा परिणाम तांदळाच्या किमतीवर होत असतानाच, जागतिक बाजारपेठेत तांदळाच्या किमती 11 वर्षांच्या उच्चांकावर पोहोचल्या आहेत. भारतातून निर्यात होणाऱ्या तांदळाच्या किमतीत 9 टक्क्यांनी वाढ झाली आहे. ही 5 वर्षांची उच्च पातळी आहे, तर नवीन हंगामात सरकारने धान उत्पादकांना 7 टक्के अधिक दराने किमान आधारभूत किंमत देण्याचे सांगितले आहे. त्यामुळे देशांतर्गत बाजारातही तांदूळ महाग होण्याची शक्यता आहे.
नोव्हेंबरमध्ये तांदळाचे भाव कमी होऊ शकतात
नोव्हेंबरच्या आसपास तांदळाचे दर खाली येण्याची शक्यता आहे. भारतात भाताचे दुसरे पीक नोव्हेंबर महिन्यात काढले जाते. नंतर चांगले उत्पादन आल्याने भाव खाली येऊ शकतात. गेल्या वर्षीच्या तुलनेत उन्हाळी हंगामात भाताची पेरणी २६ टक्क्यांनी कमी झाल्याचे सरकारी आकडेवारीवरून दिसून येते. त्याचबरोबर यंदाच्या मोसमी पावसाचे प्रमाणही ८ टक्के कमी आहे.
