नवीन कर प्रणालीवरून जुन्या कर प्रणालीवर स्विच करणे कितपत शक्य ?

आर्थिक वर्ष 2024-25 सुरू झाले आहे. आता करदात्यांनी आयटीआर भरण्याची तयारी सुरू केली आहे. भारतातील करदाते आता दोन प्रकारे इन्कम टॅक्स रिटर्न (ITR) भरू शकतात. जुन्या कर प्रणालीशिवाय करदात्यांना नवीन कर प्रणालीचा पर्यायही उपलब्ध झाला आहे. अशा स्थितीत आयकर विवरणपत्र नव्या करप्रणालीने भरल्यास ते पुढील वेळी जुन्या करप्रणालीनुसार विवरणपत्र दाखल करू शकतील की नाही, असा प्रश्न करदातांमध्ये निर्माण होत आहे. गेल्या वर्षी नवीन कर प्रणाली अंतर्गत ज्यांनी आयटीआर भरला आहे ते आता बदल करू शकतील का, असाही प्रश्न आहे. याबाबतची संपूर्ण तपशीलवार माहिती आज येथे उपलब्ध होईल.

ज्या लोकांचे उत्पन्नाचे स्त्रोत व्यवसाय आणि व्यवसायापेक्षा वेगळे आहेत ते दरवर्षी जुन्या कर प्रणाली आणि नवीन कर प्रणालीमधील पर्याय बदलू शकतात. आयकर रिटर्न भरताना हा पर्याय वापरला जावा आणि आयकर रिटर्न देय तारखेच्या आत भरल्यास दरवर्षी बदलता येईल.

तथापि, व्यवसाय आणि व्यवसायातून उत्पन्न करणाऱ्या व्यक्तींसाठी, मागील कर विवरणपत्रात निवडलेली कर प्रणाली पुढील वर्षांसाठी देखील लागू आहे. आयकर कायद्याच्या कलम 139(1) अंतर्गत आयकर रिटर्न भरण्याच्या नियत तारखेला किंवा त्यापूर्वी विहित फॉर्म 10IE मध्ये अर्ज सबमिट करून कर प्रणाली आयुष्यात फक्त एकदाच बदलली जाऊ शकते. सोप्या भाषेत सांगायचे तर, ज्या कर प्रणाली अंतर्गत तुम्ही तुमचा ITR भरत आहात. भविष्यातील वर्षांत ते एकदाच बदलू शकते.

नवीन कर प्रणाली ही मर्यादित सवलतींसह अधिक सोपी आणि सोपी कर प्रणाली आहे. कोणती कर प्रणाली अधिक फायदेशीर आहे हे करदात्याच्या बाबतीत उपलब्ध कपातीवर अवलंबून असते. प्राप्तिकर कायद्याच्या कलम 80C अंतर्गत कपात करून केवळ पगारातून पैसे कमावणाऱ्या करदात्यांना नवीन कर प्रणाली अधिक फायदेशीर ठरेल.

जुन्या कर प्रणालीची वैशिष्ट्ये
गृहकर्जावरील व्याज किंवा घरभाडे भत्ता (HRA) यासारख्या पात्र कपाती असलेल्या इतर करदात्यांना, जुनी कर प्रणाली अधिक फायदेशीर ठरू शकते. याव्यतिरिक्त, हे लक्षात घ्यावे की कर्मचाऱ्यांनी नियोक्त्याला घोषणा देताना निवडलेली कर प्रणाली अंतिम नाही आणि आयकर विवरणपत्र भरताना बदलली जाऊ शकते.