सनातन धर्मात छोटी दिवाळी हा सण अत्यंत महत्त्वाचा मानला जातो. दिवाळीच्या एक दिवस आधी तो साजरा केला जातो. याला नरक चतुर्दशी असेही म्हणतात. यावर्षी नरक चतुर्दशी आज ३० ऑक्टोबर रोजी साजरी होत आहे.
या दिवशी भगवान श्रीकृष्णाने नरकासुर या राक्षसाचा वध केला होता, असे मानले जाते. या काळात त्याच्या बंदिवासातून सुमारे 16,000 महिलांची सुटका करण्यात आली. त्यामुळे या दिवशी श्रीकृष्णाची पूजा करण्याची परंपरा आहे.
भारतात छोटी दिवाळी हा सण मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो. दरवर्षीप्रमाणे यंदाही छोटी दिवाळी हा सण सर्वांसाठी खास असणार आहे. छोट्या दिवाळीच्या दिवशी यमराजाची पूजा केली जाते. छोटी दिवाळीला संध्याकाळी घरात दिवा लावला जातो. जो यम दीपक या नावाने ओळखला जातो.
यमराजासाठी दिवा लावल्याने अकाली मृत्यू टळतो. या दिवशी सकाळी स्नान करून श्रीकृष्णाची पूजा केल्याने सौंदर्य प्राप्त होते असे म्हणतात. दुसऱ्या मान्यतेनुसार या दिवशी माता अंजनाच्या पोटातून रामभक्त हनुमानाचा जन्म झाला होता. त्यामुळे हा दिवस हनुमान जयंती म्हणूनही साजरा केला जातो.
छोटी दिवाळीची चतुर्दशी तिथी 30 ऑक्टोबर रोजी पहाटे 1.04 वाजता सुरू होईल. 31 ऑक्टोबर 2024 रोजी पहाटे 3.11 वाजता संपेल. मेष राशीत आज दुपारी 4.36 ते 06.15 पर्यंत दिवाळी पूजेचा शुभ मुहूर्त असेल.
छोट्या दिवाळीच्या दिवशी यमाचा दिवा लावावा. छोट्या दिवाळीच्या दिवशी भगवान श्रीकृष्ण आणि माता कालिका यांची पूजा करावी. यामुळे कुटुंबातील सर्व नकारात्मकता दूर होते. धार्मिक मान्यतेनुसार या दिवशी हनुमानजींची विशेष पूजाही करावी. यामुळे साधकाची शक्ती वाढते आणि त्याच्या जीवनात आनंद येतो.
छोट्या दिवाळीला 14 दिवे लावा
छोटी दिवाळीच्या दिवशी 14 दिवे लावण्याची परंपरा शतकानुशतके चालत आली आहे. या काळात पहिला दिवा रात्री घराबाहेर दक्षिणेकडे तोंड करून कचऱ्याच्या ढिगाऱ्याजवळ ठेवावा. दुसऱ्याला निर्जन मंदिरात ठेवा. तिसरा दिवा माता लक्ष्मीसमोर आणि चौथा दिवा माता तुळशीसमोर लावावा. घराच्या दाराबाहेर पाचवा दिवा लावला जातो.
पिंपळाच्या झाडाखाली षष्ठी अवश्य जाळावी. या वेळी मंदिरात सातवा दिवा लावावा. घरातील कचरा जिथे ठेवला जातो तो आठवा दिवा. नववा दिवा घराच्या स्नानगृहात आणि दहावा दिवा घराच्या छतावर लावा. घराच्या छतावर अकरावा आणि खिडकीजवळ बारावा दिवा लावावा. व्हरांड्यात तेरावा दिवा लावावा. स्वयंपाकघरात चौदावा दिवा लावा.
