धक्कादायक! : पुणे: सारथी, बार्टी, महाज्योती या संस्थांची संशोधन अधिछात्रवृत्ती (पीएचडी फेलोशिप) मिळविण्यासाठी राज्यात रविवारी झालेल्या पात्रता परीक्षेची प्रश्नपत्रिका २०१९मध्ये ‘सेट’ परीक्षेच्या प्रश्नपत्रिकेची ‘कॉपी’ असल्याचे निदर्शनास आले. सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाच्या महाराष्ट्र राज्य पात्रता परीक्षा (एमएच-सेट) विभागावर ही प्रश्नपत्रिका तयार करण्याची जबाबदारी होती. मात्र, त्यामध्ये ‘कॉपी-पेस्ट’ प्रकार झाल्याबद्दल विद्यार्थ्यांनी तीव्र नाराजी व्यक्त केली.
छत्रपती शाहू महाराज संशोधन, प्रशिक्षण व मानव विकास संस्था (सारथी), डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर संशोधन व प्रशिक्षण संस्था (बार्टी) आणि महात्मा जोतिबा फुले संशोधन व प्रशिक्षण संस्था (महाज्योती) यांच्यातर्फे देण्यात येणाऱ्या संशोधन अधिछात्रवृत्तीसाठी पात्रता परीक्षा घेण्यात येते. पुण्यासह छत्रपती संभाजीनगर, कोल्हापूर व नागपूर या विभागांतर्गत रविवारी या परीक्षेचे आयोजन करण्यात आले होते. ‘सारथी’च्या एक हजार ३२९, ‘बार्टी’च्या ७६१ आणि ‘महाज्योती’च्या एक हजार ३८३ अशा एकूण तीन हजार ४७३ ‘पीएचडी’ करणारे विद्यार्थी या परीक्षेला बसले होते.
मात्र, प्रश्नपत्रिका हाती पडताच ती ‘सेट-२०१९’च्या प्रश्नपत्रिकेप्रमाणे हुबेहूब असल्याचे आढळून आले. प्रश्नांचा क्रमही अगदी सारखा होता. या प्रश्नपत्रिका बंद पाकिटाऐवजी खुल्या पद्धतीने परीक्षा कक्षात आल्या होत्या. या सर्व प्रकारामुळे विद्यापीठाच्या ‘सेट’ विभागासह सारथी, बार्टी, महाज्योती संस्थांच्या परीक्षेच्या दर्जा आणि विश्वासार्हतेवर प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले आहे. सरकारने परीक्षांवर पैसे खर्च करण्यापेक्षा नोंदणी केलेल्या विद्यार्थ्यांना सरसकट ‘फेलोशिप’ द्यावी, अशी मागणी होत आहे.
सेट विभाग करतो काय ?
महाराष्ट्र आणि गोवा राज्यात सहायक प्राध्यापक होण्यासाठी सेट परीक्षा द्यावी लागते. ही सेट परीक्षा घेण्याची जबाबदारी सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाच्या सेट विभागावर आहे. या परीक्षेत पात्र ठरणारे उमेदवार हे पुढे जाऊन प्राध्यापक म्हणून विद्यापीठे आणि महाविद्यालयांमध्ये काम करतात. अशावेळी सेट विभागाकडून जुन्या प्रश्नपत्रिकाच उमेदवारांना नव्याने देण्यात येत असल्यास, सेट परीक्षेतही अशाच प्रकारे गोलमाल करण्यात येतो का, असा प्रश्न निर्माण झाला आहे. एप्रिल महिन्यात सेट परीक्षा होणार आहे. या पार्श्वभूमीवर सेट विभाग काय उपाययोजना आखतो, हे पाहावे लागणार आहे.
सेट परीक्षेची जुनी प्रश्नपत्रिका सारथी, बार्टी आणि महाज्योतीच्या फेलोशिपसाठीच्या प्रवेश परीक्षेत आल्याचा आरोप करण्यात येत आहे. या प्रकाराची चौकशी करण्यासाठी सत्यशोधन समितीची स्थापना करण्यात आली आहे. या समितीकडून झालेल्या प्रकाराची चौकशी करण्यात आल्यानंतर, योग्य माहिती मिळेल.
– डॉ. विजय खरे, सदस्य-सचिव, सेट विभाग
