निष्पाप गेले जीवानिशी अन् सर्व दोषी ठरले निर्दोष… मुंबई बॉम्बस्फोटाला जबाबदार कोण ?

मुंबई : मुंबईतील लोकल ट्रेनमध्ये २००६ मध्ये सात ठिकाणी स्फोट झाले होते, ज्यामध्ये १८९ जणांचा मृत्यू झाला होता. या प्रकरणात पाच जणांना फाशीची, तर सात जणांना जन्मठेपेची शिक्षा ठोठावली होती. मात्र यावर आज सोमवारी, मुंबई उच्च न्यायालयाने मोठा निकाल दिला असून, सर्व दोषींना निर्दोष सोडले आहे. हा निर्णय न्यायमूर्ती अनिल किलोर आणि न्यायमूर्ती एस.जी. चांडक यांच्या खंडपीठाने दिला आहे. त्यामुळे न्यायालयाच्या या निर्णयानंतर, १८९ निर्दोष लोकांच्या मृत्यूला कोण जबाबदार आहे, असा प्रश्न उपस्थित केला जात आहे.

सरकारी वकील उज्ज्वल निकम यांनी असेही म्हटले की मी या प्रकरणाला फॉलो केले नव्हते, परंतु न्यायालयाचा निर्णय धक्कादायक आहे. ते म्हणाले की गंभीर प्रश्न असा आहे की जर दोषी स्फोटात सहभागी नव्हते तर कोण होते ? दरम्यान, महाराष्ट्र सरकारने उच्च न्यायालयाच्या निर्णयाला आव्हान देण्याचा निर्णय घेतला असून, ते सर्वोच्च न्यायालयात जाणार आहे.

जाणून घ्या घटनेबद्दल

उच्च न्यायालयाने आपल्या निर्णयात काय म्हटले आहे की हे जाणून घेण्यापूर्वी, घटनेबद्दल जाणून घ्या. तो दिवस होता ११ जुलै. वर्ष होते २००६. वेळ होती संध्याकाळची. मुंबई नेहमीप्रमाणे धावत होती. लोक त्यांचे कार्यालयीन काम संपवून घरी निघाले होते. दहशतवादी मुंबईत दहशत माजवणार होते. मुंबई लोकलमध्ये सात ठिकाणी बॉम्ब ठेवण्यात आले होते. धावत्या लोकलमध्ये एकामागून एक ७ स्फोट झाले. हे सर्व ११ मिनिटांत घडले. मुंबईत गोंधळ उडाला. लोक जीव वाचवण्यासाठी पळू लागले. निघून गेलेल्यांचे मृतदेह शोधण्यात आले आणि जे वाचले त्यांना सांगण्यासारखे वेदनाच होत्या. या स्फोटांमध्ये एकूण १८९ लोकांचा मृत्यू झाला आणि ८०० हून अधिक लोक जखमी झाले.

घटनेनंतर १३ दोषींना अटक करण्यात आली, तर १५ जणांना वॉन्टेड घोषित करण्यात आले, त्यापैकी काही पाकिस्तानमध्ये असल्याचे वृत्त आहे. एटीएसने नोव्हेंबर २००६ मध्ये मकोका आणि यूएपीए अंतर्गत आरोपपत्र दाखल केले.

स्फोट कुठे आणि कोणत्या वेळी झाले?

पहिला बॉम्बस्फोट संध्याकाळी ६.२० वाजता झाला. त्यानंतर काही वेळातच चर्चगेटहून बोरिवलीला जाणाऱ्या पश्चिम रेल्वेच्या उपनगरीय ट्रेनमध्ये स्फोट झाला. ट्रेन खार आणि सांताक्रूझ स्थानकांदरम्यान असताना बॉम्बस्फोट झाला. त्याच वेळी वांद्रे आणि खार रोड दरम्यानच्या लोकल ट्रेनमध्ये आणखी एक बॉम्बस्फोट झाला. त्यानंतर जोगेश्वरी, माहिम जंक्शन, मीरा रोड-भाईंदर, माटुंगा-माहिम जंक्शन आणि बोरिवली येथे आणखी पाच स्फोट झाले.

न्यायालयात काय घडले ?

कनिष्ठ न्यायालयातील वकिलांनी सांगितले की हा हल्ला पाकिस्तानच्या गुप्तचर संस्थेने आखला होता आणि तो पाकिस्तानस्थित दहशतवादी गट लष्कर-ए-तैयबाच्या कार्यकर्त्यांनी बंदी घातलेल्या भारतीय गट स्टुडंट्स इस्लामिक मूव्हमेंट ऑफ इंडियाच्या मदतीने घडवून आणला होता. नेहमीप्रमाणे, पाकिस्तानने आरोप फेटाळून लावले आणि म्हटले की भारताने हल्ल्यांमध्ये पाकिस्तानच्या सहभागाचे कोणतेही पुरावे दिले नाहीत.

आठ वर्षे चाललेल्या खटल्यानंतर, ट्रायल कोर्टाने १३ पैकी १२ जणांना दोषी ठरवले. पाच जणांना फाशीची शिक्षा सुनावण्यात आली तर उर्वरितांना जन्मठेपेची शिक्षा सुनावण्यात आली. मृत्युदंडाची शिक्षा सुनावण्यात आलेल्यांमध्ये मोहम्मद फैसल शेख, एहतेशाम सिद्दीकी, नावेद हुसेन खान, आसिफ खान, कमाल अन्सारी यांचा समावेश आहे. कमल अन्सारी यांचे २०२२ मध्ये कोविड-१९ मुळे तुरुंगात निधन झाले.

सर्व दोषी निर्दोष…

दरम्यान, यावर आज सोमवारी, मुंबई उच्च न्यायालयाने मोठा निकाल दिला असून, सर्व दोषींना निर्दोष सोडले आहे. हा निर्णय न्यायमूर्ती अनिल किलोर आणि न्यायमूर्ती एस.जी. चांडक यांच्या खंडपीठाने दिला आहे. त्यामुळे न्यायालयाच्या या निर्णयानंतर, १८९ निर्दोष लोकांच्या मृत्यूला कोण जबाबदार आहे, असा प्रश्न उपस्थित केला जात आहे.