National Science Day 2025 : भारतामध्ये अनेक थोर विद्वान संशोधक, शास्त्रज्ञ होऊन गेले आहेत. या शास्त्रज्ञांमध्ये सी.व्ही.रामण हे नाव प्रामुख्याने घेतले जाते. त्यांनी भौतिकशास्त्रामध्ये खूप संशोधन केले आहे. त्यांच्या रामण इफेक्ट या संशोधनाला नोबेल पुरस्कार मिळाला होता. हा पुरस्कार मिळवणारे ते पहिले भारतीय शास्त्रज्ञ आहेत. त्यांनी शोधून काढलेल्या सिद्धान्ताचा वापर आजच्या अनेक प्रयोगांमध्ये केला जातो. त्यांच्या स्मरणार्थ दरवर्षी भारतामध्ये २८ फेब्रुवारी हा दिवस ‘राष्ट्रीय विज्ञान दिवस’ म्हणून साजरा केला जातो.
रमन इफेक्ट काय आहे?
सी.व्ही.रामन यांच्या उत्तम शोध रमण इफेक्टबद्दल जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे. एकदा ते लंडनहून भारतात येत असताना समुद्राचे निळे पाणी पाहून त्याच्या मनात कुतूहल निर्माण झाले की हे पाणी निळे का आहे. त्यांनी भारतात येऊन यावर संशोधन केले. पारदर्शक पदार्थातून जाताना प्रकाश किरणांमध्ये होणारा बदल म्हणजेच ‘रमण इफेक्ट’ आहे. प्रकाशाची किरणे जेव्हा वेगवेगळ्या वस्तूंवर आदळतात आणि त्यांच्यातून जातात तेव्हा लहरींवर काय परिणाम होतो आणि विखुरल्यानंतर त्यांचा वेग काय असतो, हे सर्व त्याच्या शोधामध्ये सांगितले गेले आहे. रमण इफेक्टचा शोध आज जगभर वापरला जात आहे. सी.व्ही.रमण यांना १९५४ मध्ये भारत सरकारने भारतरत्न सर्वोच्च नागरी सन्मान प्रदान केला आहे. याशिवाय ते भौतिकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक मिळवणारे आशियातील पहिले शास्त्रज्ञ ठरले आहेत. सी.व्ही.रामन यांनी निवृत्तीनंतर बंगळुरूमध्ये रमण संशोधन संस्था स्थापन केली. १९४७ मध्ये इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्सचे (IISc) संचालक झाले. त्याचं निधन २१ नोव्हेंबर १९७० रोजी झालं. विज्ञानाचे दैनंदिन जीवनात खूप महत्त्व आहे, याची जाणीव प्रत्येकाला असणे अत्यंत आवश्यक आहे.
विज्ञानाचे महत्त्व
हा दिवस आपल्या दैनंदिन जीवनात विज्ञानाचे महत्त्व दर्शवितो आणि तरुण मनांना विज्ञानाला करिअर म्हणून स्वीकारण्यास प्रोत्साहित करतो. हा दिवस संपूर्ण भारतात विज्ञान मेळावे, प्रदर्शने आणि स्पर्धांद्वारे साजरा केला जातो. लोकांमध्ये वैज्ञानिक साक्षरता आणि जागरूकता वाढवणे आणि विद्यार्थ्यांना विज्ञानाचा अभ्यास करण्यास प्रोत्साहित करणे हे त्याचे उद्दिष्ट आहे. हा दिवस आपल्या दैनंदिन जीवनात विज्ञानाचे महत्त्व दर्शवितो आणि तरुण मनांना विज्ञानाला करिअर म्हणून स्वीकारण्यास प्रोत्साहित करतो. रमन इफेक्टचा शोध हा भौतिकशास्त्राच्या क्षेत्रातील एक महत्त्वाचा टप्पा होता आणि सर सी.व्ही. १९३० मध्ये रमन यांना भौतिकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक मिळाले. राष्ट्रीय विज्ञान दिन संपूर्ण भारतात विज्ञान मेळे, प्रदर्शने, व्याख्याने आणि स्पर्धा अशा विविध कार्यक्रम आणि उपक्रमांद्वारे साजरा केला जातो. या दिवसाचे उद्दिष्ट सामान्य लोकांमध्ये वैज्ञानिक साक्षरता आणि जागरूकता वाढवणे आणि विद्यार्थ्यांना विज्ञानाला करिअर म्हणून स्वीकारण्यास प्रोत्साहित करणे आहे. राष्ट्रीय विज्ञान दिन साजरा करून, आपण आपल्या दैनंदिन जीवनात विज्ञानाचे महत्त्व ओळखतो आणि तरुणांच्या मनात नवोपक्रम आणि सर्जनशीलतेला प्रोत्साहन देतो.
