बारा ज्योतिर्लिंगांपैकी एक असलेल्या उज्जैनच्या महाकाल मंदिरात नागपंचमीनिमित्त विशेष पूजेची तयारी करण्यात येत. यासोबतच उज्जैन येथील नागचंद्रेश्वर महादेवाचे मंदिर नागपंचमीला वर्षातून एकदाच उघडले जाते आणि महादेव आणि नागदेवतेची पूजा केली जाते. यंदाही हे मंदिर नागपंचमीपूर्वी उघडण्यात आले आहे. नागपंचमीच्या दिवशी हे मंदिर दिवसभर खुले असते. तर नागपंचमीच्या दुसऱ्याच दिवशी मंदिर पुन्हा बंद केले जाते, जे पुढील वर्षी फक्त नागपंचमीला उघडते. इतकंच नाही तर या मंदिरात भगवान शंकराची खास मूर्तीही बसवण्यात आली आहे, ज्यामुळे हे मंदिर जगातील एकमेव मंदिर आहे. या मूर्तीचे वैशिष्ट्य काय आहे? हे मंदिर नागपंचमीच्या दिवशीच का उघडले जाते?
नाग पंचमी पर भगवान श्री नागचंद्रेश्वर के दर्शन के लिए मध्य रात्रि में पट खुले श्री महाकालेश्वर ज्योतिर्लिंग में
साल में एक बार नाग पंचमी के अवसर पर खुलने वाले भगवान श्री नागचंद्रेश्वर के पट रात्रि 12 बजे शुभ मुहूर्त में खोले गए । मंदिर के पट खुलने के बाद सर्वप्रथम विधि-विधान से… pic.twitter.com/n2zPGjQqWc
— 12 Jyotirlingas Of Mahadev (@12Jyotirling) August 21, 2023
नागपंचमी हा भारतातील प्रमुख सणांपैकी एक आहे. तो भारत, नेपाळ आणि हिंदू लोकसंख्या असलेल्या इतर देशांमध्ये मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो. दरवर्षी श्रावणात कृष्णपक्ष आणि शुक्लपक्षात 2 नागपंचमी येतात. शुक्लपक्षातील नागपंचमी 21 ऑगस्ट (सोमवार) रोजी म्हणजेच आज साजरी होत आहे. नागचंद्रेश्वर महादेवाचे मंदिर उज्जैनच्या महाकाल मंदिरात आहे. हे मंदिर महाकालेश्वर मंदिराच्या मुख्य शिखराच्या तिसऱ्या भागात म्हणजेच तिसऱ्या मजल्यावर आहे. वर्षातील ३६४ दिवस मंदिराचे दरवाजे बंद असतात आणि महाकाल मंदिरात येणाऱ्या भाविकांना नागचंद्रेश्वर मंदिरात प्रवेश दिला जात नाही. नागपंचमीच्या दिवशी या मंदिराचे दरवाजे वर्षातून फक्त 1 दिवस उघडले जातात. या मंदिरात स्वतः नागराज तक्षक राहतात असे मानले जाते. एवढेच नाही तर या मंदिरात भगवान शिव त्यांच्या संपूर्ण कुटुंबासह विराजमान आहेत. परंतु या मंदिरात भगवान शंकराची एक अतिशय अनोखी मूर्ती आहे जी जगात कोठेही आढळत नाही.
नागचंद्रेश्वर महादेवाच्या मंदिराचे दरवाजे दरवर्षी नागपंचमीच्या दिवशीच उघडले जातात. पौराणिक मान्यतेनुसार, सर्पराज तक्षकाने भगवान शिवाला प्रसन्न करण्यासाठी कठोर तपश्चर्या केली होती. त्याच्या तपश्चर्येवर प्रसन्न होऊन भगवान शिवाने त्याला अमरत्वाचे वरदान दिले. तेव्हापासून तक्षक भगवान शंकराच्या सहवासात राहू लागले. जेव्हा तक्षक महाकाल वनात (सध्याचे उज्जैन) वास्तव्यास आला तेव्हा त्याच्या एकांतात कोणताही त्रास होऊ नये अशी त्याची इच्छा होती. म्हणूनच त्यांच्या इच्छेनुसार दरवर्षी त्यांचे मंदिर नागपंचमीच्या दिवशीच उघडले जाते. नागचंद्रेश्वर महादेवाच्या मंदिरात त्रिकाल पूजेची परंपरा आहे. म्हणजे तीन प्रहर किंवा कालात उपासनेची तरतूद आहे. पहिली पूजा मध्यरात्री महानिर्वाणी, दुसरी पूजा नागपंचमीच्या दिवशी दुपारी आणि तिसरी पूजा नागपंचमीच्या संध्याकाळी महाकाल पूजेनंतर होईल.
