जर तुम्हाला ट्रेनमध्ये कन्फर्म तिकिटावर प्रवास करायचा असेल तर तुम्ही रेल्वेच्या विकास सुविधेचा लाभ घेऊ शकता. 2023-24 या आर्थिक वर्षात ‘विकल्प’ योजनेअंतर्गत, दुसऱ्या ट्रेनमध्ये 57,200 हून अधिक प्रवाशांसाठी पर्यायी आसनांची व्यवस्था करण्यात आली होती.
राष्ट्रवादी काँग्रेसच्या सदस्या फौजिया खान यांनी विकास योजनेच्या यशाचा दर आणि उच्च मागणी असलेल्या मार्गांवर त्याचा विस्तार याबाबत सरकारला प्रश्न विचारले होते. या प्रश्नाच्या उत्तरात अश्विनी वैष्णव म्हणाले, “प्रतीक्षा यादीतील प्रवाशांना निश्चित जागा उपलब्ध करून देण्यासाठी आणि उपलब्ध जागांचा जास्तीत जास्त वापर सुनिश्चित करण्यासाठी ‘विकल्प’ योजना 2016 मध्ये सुरू करण्यात आली होती.” ते म्हणाले, “विकल्प योजनेंतर्गत, ज्या पात्र प्रवाशांनी त्याची निवड केली आहे, त्यांना पर्यायी गाड्यांमध्ये निश्चित जागा उपलब्ध करून दिल्या जातात. ही योजना अखिल भारतीय आधारावर भारतीय रेल्वेमध्ये आधीच उपलब्ध आहे.”
काय आहे ‘विकल्प योजना’?
रेल्वेची विकास योजना हा IRCTC चा एक उपक्रम आहे. या योजनेअंतर्गत ज्या प्रवाशांना त्यांच्या मूळ ट्रेनमध्ये निश्चित जागा मिळत नाहीत, त्यांना त्याच मार्गावर उपलब्ध असलेल्या पर्यायी गाड्यांमध्ये स्थानांतरीत केले जाते. तथापि, हे निश्चित सीट मिळण्याची हमी देत नाही परंतु शक्यता निश्चितपणे वाढते. तिकीट बुक करताना वेटिंग तिकीट आढळल्यास, विकास योजना निवडता येईल.
अश्विनी वैष्णव म्हणाले, “2023-24 या आर्थिक वर्षात, सुमारे 57,209 प्रवाशांना पर्यायी गाड्यांमध्ये जागा देण्यात आल्या होत्या. रेल्वेमंत्र्यांनी सांगितले की, प्रतीक्षा यादीतील तिकिटे आरक्षित श्रेणींमध्ये जारी केली जातात, जेणेकरून पुष्टी झालेल्या जागांच्या रद्दीकरणाच्या बदल्यात रिक्त झालेल्या जागा वापरल्या जाऊ शकतात आणि रेल्वेला मागणीच्या पद्धतीचे मूल्यांकन करण्यास मदत होते.
अश्विनी वैष्णव यांच्या मते, भारतीय रेल्वेवर धावणाऱ्या सर्व गाड्यांच्या प्रतीक्षा यादीच्या स्थितीचे नियमितपणे परीक्षण केले जाते. ते म्हणाले की, प्रवाशांना अतिरिक्त जागा उपलब्ध करून देण्याच्या सतत प्रयत्नांचा एक भाग म्हणून, भारतीय रेल्वे, विविध नियमित गाड्यांव्यतिरिक्त, प्रवाशांच्या अतिरिक्त गरजा पूर्ण करण्यासाठी सण आणि सुट्टीच्या काळात विशेष रेल्वे सेवा देखील चालवते.
