सावित्रीबाई फुले यांची जयंती ३ जानेवारी रोजी साजरी केली जाते. या दिवशी महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यातील एका छोट्याशा गावात सावित्रीबाई फुले यांचा जन्म झाला. जरी आजची तारीख तुम्हाला सामान्य वाटत असली तरीही, इतर कोणत्याही दिवसाप्रमाणे. पण आजचा दिवस असा आहे की ज्या दिवशी केवळ सावित्रीबाई फुले यांचा जन्म झाला नाही तर त्यांच्यासोबत स्त्री शिक्षण आणि स्त्री मुक्ती चळवळीचा जन्म झाला.
सावित्रीबाई फुले यांचा जन्म 3 जानेवारी 1831 रोजी महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यातील नायगाव येथे झाला. समाजसेविका, कवयित्री आणि तत्त्वज्ञ म्हणून तिने आपला ठसा उमटवला. स्वतःला शिक्षित करण्यासोबतच तिने इतर महिलांना शिक्षित करण्यासाठी दीर्घ लढा दिला आणि देशातील पहिली मुलींची शाळा उघडली. जरी वेळ हळूहळू जात आहे. पण सावित्रीबाई फुले यांचे योगगान कायम स्मरणात राहिले आहे. जाणून घेऊया सावित्रीबाई फुले यांचा संघर्ष आणि त्यांचे अनमोल विचार.
पुस्तक वाचल्याबद्दल वडिलांनी रागवले : सावित्रीबाई फुले भावंडांमध्ये सर्वात लहान होत्या. त्यांचा जन्म दलित कुटुंबात झाला. तो काळ होता जेव्हा दलित, मागासवर्गीय आणि महिला शिक्षणापासून वंचित होत्या. पण सावित्रीबाईंना अभ्यास करायचा होता. एके दिवशी त्याने इंग्रजी पुस्तक वाचण्याचा प्रयत्न केला तेव्हा त्याच्या वडिलांनी ते पुस्तक फेकून दिले आणि त्याला फटकारले. या दिवशी सावित्रीबाईंनी शिक्षण घ्यायचे व्रत घेतले.
लग्नानंतर अभ्यास : वयाच्या ९व्या वर्षी सावित्रीबाईंचा जोतिराव फुले यांच्याशी विवाह झाला. त्यांचे पती त्यावेळी तिसरीत शिकत होते. सावित्रीबाईंनी पतीकडून शिक्षण घेण्याची इच्छा व्यक्त केली आणि ज्योतिरावांनीही त्यांना यात साथ दिली. पण सावित्रीबाई अभ्यासाला गेल्यावर लोक त्यांच्यावर दगड, कचरा, चिखल फेकायचे. तरीही त्याने हार मानली नाही आणि प्रत्येक आव्हानाचा सामना केला.
देशातील पहिली महिला शाळा उघडली: सावित्रीबाई फुले यांनी केवळ स्वतःच शिक्षण घेतले नाही तर सर्व मुलींना शिक्षण देण्यासाठी त्यांचे पती ज्योतिराव यांच्या मदतीने 1848 मध्ये पुणे, महाराष्ट्र येथे देशातील पहिली मुलींची शाळा उघडली. ती तिच्या शाळेची मुख्याध्यापिका झाली. या कार्यासाठी सावित्रीबाईंचा ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीने गौरवही केला होता.
महिलांच्या हक्कांसाठी प्रदीर्घ लढा दिला : शिक्षण घेऊन शाळा उघडूनही सावित्रीबाईंचा संघर्ष संपला नाही. यानंतर त्यांनी महिलांच्या हक्कांसाठी दीर्घकाळ लढा दिला. स्त्रीमुक्ती चळवळीच्या प्रणेत्या सावित्रीबाई फुले यांनी समाजातील अस्पृश्यता नष्ट करण्यासाठी संघर्ष केला. समाजात शोषित होत असलेल्या महिलांना त्यांनी शिकवले आणि अन्यायाविरुद्ध आवाज उठवायला शिकवले.
प्लेगमुळे मृत्यू: सावित्रीबाई फुले यांचे १० मार्च १८९७ रोजी प्लेगमुळे निधन झाले. पण त्यांचे योगदान आजही स्मरणात आहे. त्यांच्या संघर्षाची कहाणी आणि त्यांचे अनमोल विचार आपल्यात शिक्षण घेण्याचा, अन्यायाविरुद्ध लढण्याचा आणि काहीतरी करण्याचा उत्साह भरून काढतात.
